روستای تاریخی انجدان

انجدان از جاهای دیدنی اراک و از روستاهای دهستان مشک آباد بخش مرکزی شهرستان اراک در استان مرکزی ایران است. غارهای کوچک و بزرگ فراوانی در نزدیکی آن وجود دارد. این روستا در 6۴ کیلومتری شمال خمین، 37 کیلومتری شرق اراک و با همین فاصله از غرب محلات قرار گرفته است.

تالاب میقان

تالاب کویری میقان یکی از ده تالاب مهم ایران است که حیات وحش متنوع و طبیعت کویری جلوه‌ای خاص بدان بخشیده است. در واقع، این تالاب به‌دلیل برخورداری از شرایط آب و هوایی مناسب یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های فصلی پرندگان مهاجر محسوب می‌شود و در ۱۷ کیلومتری شمال شرقی اراک، جنوب غربی داودآباد و در دشت فراهان استان مرکزی واقع‌شده است.

روستای هزاوه

روستای هزاوه از توابع بخش مرکزی شهرستان اراک است و دارای بافت روستایی کوهستانی و آب و هوای مناسب برای باغداری و دارای مزارع وسیع انگور است. روستای هزاوه زادگاه امیرکبیر، میرزا بزرگ قائم مقام و میرزا ابوالقاسم قائم مقام است. این روستا در ۱۸ کیلومتری غرب اراک و ۲۵ کیلومتری فرمهین قرار دارد.

حمام چهارفصل

بنای حمام چهار فصل اراک یکی از زیباترین آثار معماری و کاشی‌کاری ایران در قرون اخیر است و به‌واسطه‌ تزیینات منحصربه‌فرد آن، یکی از نمونه‌های بی‌نظیر معماری ایرانی به شمار می‌رود و از چهار بخش مجزای مردانه، زنانه، حمام ویژه‌ اقلیت‌های دینی و حمام خصوصی تشکیل شده است و بزرگ‌ترین حمام ایران شناخته می‌شود.  این حمام در ضلع شرقی خیابان شهید دکتر بهشتی قرار دارد.

موزه مفاخر اراک

موزه مفاخر شهر اراک، یکی از جاذبه‌های فرهنگی و گنجینه‌ای کوچک از بزرگان این استان است و از جاهای دیدنی اراک به شمار می‌رود. این عمارت در اواخر دوره قاجاریه توسط سید حسین خاکباز یکی از فرزندان حاج آقا محسن اراکی ساخته شده و موزه مفاخر نیز در آن دایر شده است این موزه در خیابان شهید بهشتی، نرسیده به میدان شریعتی قرار دارد.

بازار اراک

بازار اراک به‌عنوان آخرین اثر معماری ایرانی در مرکز شهر اراک قد برافراشته و از محل‌های تجاری پررونق شهر است. این بازار که به بازار سرپوشیده نیز معروف است  و دارای طاق‌هایی بلند و دیوارهای مرتفع است. بازار سرپوشیده اراک در محله حصار اراک و در خیابان امام خمینی، خیابان محسنی واقع شده است.

کلیسای مسروپ مقدس اراک

کلیسای مسروپ مقدس اراک یکی از بناهای تاریخی دوره قاجار در خیابان شهید چمران شهر اراک است. این بنای تاریخی که در سال ۱۳۷۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، جزو جاذبه های گردشگری اراک به چشم می‌خورد.

خانه­ ی امیر کبیر اراک

خانه امیرکبیر در روستای هزاوه در 18 کیلومتری شهر اراک از جمله بناهایی است که در طول سال به ویژه ایام هفته فرهنگی اراک مورد استقبال و بازدید جمع زیادی از علاقمندان به فرهنگ و تاریخ کشور و استان مرکزی قرار دارد.

آرامگاه امامزاده محمد عابد(ع) (مشهد میقان) اراک

امامزاده محمد عابد (ع) برادر امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س) و فرزند امام موسی­ کاظم (ع) و پدر ابراهیم مجاب که آرامگاه ایشان در کربلاست، می باشد. آرامگاه امامزاده محمد عابد بقعه ­ای متبرک در شهرستان اراک است. امامزاده محمد عابد(ع) در مدینه سکونت داشتند به همراه برادرشان احمد بن موسی به عراق و سپس راهی مشهد مقدس شدند تا برادر دیگر امام رضا(ع) را ملاقات کنند در بین راه در نزدیکی روستای ابراهیم آباد اراک جاسوسان مامون عباسی به آن‌ها حمله کردند و بسیاری از یاران و خود ایشان را به شهادت رساندند.

عمارت کلاه فرنگی اراک

عمارت حاج وکیل یا همان عمارت کلاه فرنگی، بنایی است قدیمی و مربوط به دوره قاجار می باشد، این بنا که در ضلع جنوب شرقی شهر اراک قرار دارد، تنها قسمت باقیمانده از یک مجموعه بزرگ است. در زمان ناصر الدین شاه شرکت های خارجی امتیازات فراوانی بدست آوردند و با توجه به این نکته صنعت فرش هم از این امر مستثنی نبود و از این رو در شهر اراک هم چهارده شرکت خارجی به امر تجارت و صادرات فرش مشغول بودند و از آنجا که در دست داشتن انحصاری این صنعت یکی از اهداف این شرکت ها بوده است، در جای جای شهر کارگاه های رنگرزی و بافت فرش راه اندازی شد و همچنین محل هایی برای اسکان نیروهای خارجی احداث گردید.

کلیسا امانوئیل (گورستان ارامنه) اراک

کلیسا امانوئیل یکی از کلیساهای تاریخی مربوط به سال ۱۳۲۱ هجری شمسی است که در حدفافصل پل برق و پل فرنگی اراک واقع شده است. این کلیسا یک کلیسای پروتستانی است که مربوط به پیروان حضرت  مسیح است و از جاهای دیدنی اراک به شمار می‌رود، رئیس این کلیسا که در حال حاضر کشیش رهچرا است و روزهای شنبه پذیرای برادران مسیحی است.

خانه حسن­ پور اراک

خانه حسن پور از بناهای قدیمی شهر اراک است که در مجموعه بافت قدیمی اراک و در اولین گذر سمت چپ بعد از چهارسوق بازار و در مقابل گذر مدرسه سپهداری قرار دارد. بنیان‌گذار بنا حاج علی مشیری است که بعد از چندین نسل به مالکیت آقای حسن پور درآمده‌است. طبقه همکف خانه شامل اتاق‌های زمستان نشین، مطبخ، انبار آذوقه و ورودی اصلی بنا است و در طبقه اوّل اتاق‌های شاه نشین و تابستان نشین قرار دارد. سازه اصلی بنا از خشت تشکیل شده و پی‌ها به وسیلهٔ سنگ‌های بزرگ و دوغاب ساخته شده‌است. نماسازی بنا با استفاده از آجر، کاشی و قیر و گچ است. سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان مرکزی در سال ۷۴ این بنا را از وراث مرحوم حسن پور خریداری کرد و تا سال ۸۳ مرمت آن طول کشید و پس از آن تبدیل به موزه صنایع دستی شد.  در سال ۹۷ این بنا به بخش خصوصی واگذار شد و کاربری آن به سفره‌خانه سنتی تغییر کرد.

مدرسه سپهدار اراک

مدرسه سپهدار یکی از بناهای تاریخی باقی‌مانده از دوره قاجار است که هم‌زمان با تأسیس بازار اراک به دستور یوسف خان گرجی سپهدار اعظم و بانی شهر اراک ساخته شد. مدرسه سپهدار، نخستین مدرسه بناشده در اراک (سلطان‌آباد) به حساب می‌آید. این مدرسه اولین مرکز علوم دینی در اراک است. مدرسه­ی سپهداری به عنوان نخستین بنای شهری با اقتباس از سبک مدارس دوره صفویه و با کاشیکاری‌های ظریف و زیبای دوره قاجار یکی از بناهای موجود در مجموعه بازار اراک است. این مدرسه به وسیله یوسف خان سپهدار (پدر داماد فتحعلی‌شاه قاجار) بنا شده و حاج‌آقا محسن عراقی در توسعه آن نقش مهمی داشته است. در سال ۱۳۳۳ هجری قمری عبدالکریم حائری یزدی این مدرسه را به یکی از حوزه‌های علمیه بزرگ کشور تبدیل کرد. معماری داخل مدرسه از طرح چهار ایوانی پیروی می‌کند که از آن میان دو ایوان شمالی و جنوبی بلندتر و عظیم تر از دو دیگری است. در پیرامون حیاط مدرسه بیست و پنج حجره وجود دارد و هر حجره دارای یک ایوان کوچک در جلو و قسمت نشیمن در عقب می‌باشد، سردر و لچکی حجره‌ها با کاشیهای خشتی هفت رنگ تزئین یافته است. گنبد مدرسه یک پوش بوده و در نوع خود بزرگ‌ترین گنبد آجری در بافت قدیمی اراک محسوب می‌شود. از عناصر داخلی مدرسه می‌توان به آب‌انبار و صحنی نسبتاً وسیع با حوضی سنگی در میان آن اشاره کرد. از جمله شخصیت‌هایی که در این مدرسه به کسب معارف اسلامی پرداخته‌اند می‌توان اشاره کرد به: سید روح‌الله خمینی، آقا نورالدین عراقی، محمدعلی اراکی.

کوه لجور اراک

کوه لجور در شمال شهرستان شازند، ۲۵ کیلومتری محور اراک - توره در استان مرکزی و در نزدیکی روستای اسکان قرار گرفته؛ ارتفاع تقریبی این قله در حدود ۲۸۰۰ متر است و با دیواره‌ای به بلندای تقریبی ۳۵۰ متر، به سومین دیواره ایران شهرت یافته است. سنگ‌های این کوه غالبآ از جنس سنگ خارا بوده، به‌طوری‌که مسیر صعود به قله­ ی این کوه را با دشواری همراه می‌سازد. لجور به تعبیر افراد محلی به معنی لجوج یا به تعبیری دیگر لاجوردی است.

کوه شاه کیخسرو اراک

غار کیخسرو یا کوه شاه کیخسرو یا کوه شاه زنده در ۲۵ کیلومتری جاده­ی شازند به توره و در شهرستان شازند واقع گشته‌است. ارتفاع تقریبی این کوه همان‌طور که در تابلویی در قله­ی ان نوشته شده‌است ۳۰۵۰ متر است که در ابتدای کوه خاک ان شن و ماسه ای که در ارتفاعات بالاتر صخره ای سنگی تغییر می‌کند که غار ان در قسمت جنوبی قله قرار دارد.

این کوه به خاطر غاری که در آن وجود دارد یکی از اماکن مقدس و همچنین اسطوره‌ای، برای پیروان دین زرتشتی است؛ و هر سال زرتشتیانی از هندوستان و شهرهای ایران جهت زیارت و ادای احترام در این محل گرد هم می‌آیند. نام روستای دامنه­ی این کوه گوره زار است. اصلی‌ترین روستایی که دقیقاً در دامن این کوه قرار گرفته و بهترین و زیباترین نمای این کوه از طرف این روستا قابل مشاهده است به نام گوشه علیا. نشانی این کوه و روستای گوشه علیا به این ترتیب است کیلومتر ۵۰ جاده اراک خنداب وارد روستای عباس‌آباد بعد سِناوُرد بعد اناج و حدود ۶ کیلومتر بعد از اناج می‌رسی به گوشه علیا که واقعاً هم در زاویه شرا قرار گرفته.

غار چال‌نخجیر

در استان مرکزی و در میان راه دلیجان به نراق قرار دارد. این غار در منطقه‌ای به نام چال‌نخجیر، در دامنه­ی کوه تخت واقع شده‌است. غار چال‌نخجیر جزء غارهای آهکی و زنده دنیا محسوب می‌شود و از جمله غارهای طبقاتی است و از سه طبقه تشکیل شده‌است. حدود ۹۵٪ از دیواره‌های غار پوشیده از رسوبات آهکی و مابقی سنگی است.به گفته مسئولین غار، طول غار چال نخجیر حدود ۱۲ کیلومتر است که تاکنون ۱٬۲۰۰ متر از غار برای بازدید عموم کفپوش سازی، ایمن‌سازی و نورپردازی شده‌است. به گفته کارشناسان، انتهای غار به دریاچه‌ای از سفره آب‌های زیرزمینی به عمق ۳۰ متر با امکان غواصی تخصصی برای غارنوردان حرفه‌ای وجود دارد، ولی امکان بازدید عمومی از آن متصور نیست. این غار در سال ۱۳۸۴ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدغار چال‌نخجیر در جوار پناهگاه حیات‌وحش جاسب در ۸ کیلومتری شرق شهر دلیجان و فاصله ۳ کیلومتری جاده آسفالته دلیجان – نراقو در دامنه کوه کم‌ارتفاعی قرار گرفته‌است و دارای مختصات جغرافیایی ۵۰ درجه و ۴۵ دقیقه و ۵۵ ثانیه طول شرقی و ۳۴ درجه و ۲ دقیقه و ۱۴ ثانیه عرض شمالی است. غار در داخل کوه کم ارتفاعی به نام «کوه تخت» قرار گرفته‌است. این غار نهشته‌های زیبایی دارد که برخی از آن‌ها در دیگر غارهای ایران دیده نشده‌است. از جمله این نهشته‌های غار می‌توان نهشته‌های بزرگ کاج مانند اشاره کرد. تهویه طبیعی هوای درونی غار در فصول تابستان و زمستان یکی دیگر از ویژگی‌های این غار است. هوای درون غار در تابستان خنک و در زمستان گرم است و بازدیدکنندگان هیچ‌گاه در آن با کمبود اکسیژن روبرو نمی‌شوند. از دیگر ویژگی‌های مهم غار، زنده بودن آن است، به اگر جایی از آن تخریب شود یا ترک بخورد در طول سال‌های متمادی ترمیم خواهد شد. غار نخجیر نراق، به دوره سوم زمین‌شناسی برمی‌گردد و قدمتی طولانی دارد. در اصل قدمت این غار به بیش از ۷۰ میلیون سال قبل برمی‌گردد. نخجیر یکی از غارهای آهکی و زنده دنیاست که از ۳ طبقه تشکیل شده است. تصورش را بکنید! غار ۳ طبقه ۹۵% از دیوارهای غار نخجیر دلیجان از رسوبات آهکی پوشیده شده و باقی آن یعنی ۵% از دیوارها سنگی هستند

تالارهای مختلف و دیدنی

غار چال نخجیر تالارهای متعددی دارد که یکی از آن‌ها بسیار معروف و محبوب است. تالار چهلستون یکی از زیباترین تالارهای این غار است که در آن می‌توانید انواع چکیده، رنگ‌های جذاب و خیره‌کننده و چکنده‌های مختلف را ببینید. از دیگر تالارهای داخل غار نخجیر نراق می‌توانم به تالار زیبایی‌ها، باغ وحش، دریاچه، چهل‌چراغ، برزخ و سفره عروس اشاره کنم. بزرگ‌ترین تالار ابعادی حدود ۱۲۰، 40x30x  متر و کوچک‌ترین تالار ابعادی حدود ۲۰، 5x3x  متر دارد.

سوغات و صنایع دستی  اراک :

 فطیر اراک

 شیرینی بساق (برساق)  

                                                                               شیرمال                                                          

  گیوه سنجان 

 صابون آشتیان

کپو بافی

                       فرش،گلیم و قالیچه ساروق (معروف به فرش سلطان آباد)

رودوزی سنتی خمین

                          تفرشی دوزی بر روی پارچه

  شیره انگور ( پخت شیره انگور در روستای تاریخی هزاوه)

 باسلوق

گوش فیل

جوزغند (شیرینی محلی شهر نراق اراک)

جوزغند (شیرینی محلی شهر نراق اراک)

                              ترخینه

کشمش ( روستای هزاوه)

چلنگری خمین، هنر مسگری، تراش سنگ‌های قیمتی، تذهیب و طلاکاری، هنر مسگری، آثار منبت کاری و قلمزنی، سفال، هنر رب انگور (شیره شیره هزاوه)،گردو، رب انار ساوه

غذاهای معروف اراک:

           آش انار، آش ویشیل، آش کشک، آش اشکنه ( اوگرمه)، نرگسی تره پاغاز (تره بریج)، کباب ته تالی، گوشت آبه، پَتله پلو، رشته پلو، کله جوش یا دوغ گرمه